Stonka ziemniaczana – owad niezwykły…

Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) to charakterystycznie ubarwiony owad, który potrafi zniszczyć wielkie pola uprawne ziemniaków. Mimo, że jest ona intensywnie zwalczana przez człowieka potrafi przetrwać niekorzystne dla siebie warunki życia.

Pierwotną ojczyzną stonki ziemniaczanej były stoki Gór Skalistych w USA. Owad żerował tam na roślinach z rodziny psiankowatych (Solanaceae) np. Solanum rostratum. Do tej rodziny należy również ziemniak – Solanum tuberozum. Wraz z pojawieniem się dużych upraw ziemniaków stonka zaczęła siać spustoszenie, zjadając całkowicie rośliny. Mimo, iż tępiona przez człowieka przetrwała. W walce o przetrwanie wykorzystuje szereg różnorodnych mechanizmów:

• dużą rozrodczość (samica wytwarza ok. 800 jaj)
• szybką ekspansję (w czasie jednego sezonu może przemieszczać się do 150 km)
• barwy odstraszające (żółto – czarne ubarwienie osobników dorosłych i czerwone kolory larw informują potencjalne drapieżniki o swoich trujących właściwościach)
• małą wrażliwość na środki owadobójcze
• szeroki zakres tolerancji temperaturowej (znosi temperatury bliskie 0°C – zimuje w glebie np. w korytarzach kretów, nawet na głębokości 90cm)

Dorosłe owady pojawiają się jeszcze przed wyrośnięciem ich podstawowego pokarmu, ziemniaków. Ale i to nie przeszkadza stonce, żywi się wówczas dziko rosnącymi psiankowatymi, np. psianką czarną (Solanum nigrum), psianką słodkogórz (Solanum dulcamara), a potem przenosi się na młode pomidory (Solanum lycopersicum). Gdu pojawiają się ziemniaki stonka natychmiast „atakuje” i składa jaja na spodniej stronie liści. Wraz z nadejściem jesieni ziemniaki zostają zebrane z pól. Większość chrząszczy gotowa jest już do zimowania. Niektóre jednak osobniki muszą się jeszcze dożywić. Większości psiankowatych nie ma już w środowisku, a inne usychają. Wtedy owad zaczyna odżywiać się roślinami niespokrewnionymi z Solanaceae, np. łopianem pajęczynowatym (Arctium tomentosum). Takie przystosowania umożliwiają Leptinotarsa decemlineata przetrwać do następnej wiosny i poszerzyć zasięg występowania.

Opracowanie
Opracowała Kornelia Orczyk na podstawie literatury:
Włodzimierz Wojtaś. 2006. Stonka ziemniaczana – owad piekny i niezwykły, Kraków, s. 51-52.

Liczba wyświetleń: 5895