Timon tangitanus – jaszczurka berberyjska*

Nazewnictwo

Nazwa polska: Północnoafrykańska jaszczurka perłowa (nazwa stosowana w przeszłości, nie poprawna gdyż trójczłonowa, bezpośrednie tłumaczenie z nazwy angielskiej), jaszczurka berberyjska* (* nazwa proponowana)

Nazwa angielska: North African ocellated lizard

Nazwa niemiecka: der Berbereidechse

Nazwa czeska: Ještěrka tangerská

Synonimy

Lacerta ocellata tangitana BOULENGER 1889
Timon tangitanus — SCHLÜTER 2004: 44
Timon tangitanus — MATEO et al. 2005
Lacerta (Timon) tangitana — MONTORI et al. 2005
Timon tangitanus — ARNOLD et al. 2007
Lacerta (Timon) pater tangitanus — SINDACO & JEREMCENKO 2008

źródło reptile-database.org

Wielkość

Samice Timon tangitanus (Daudin, 1802) osiągajądo około 45 cm samce do około 65 cm z czego 1/3 przypada na ogon.

Długość życia

15 lat lub więcej w dobrych warunkach.

Wygląd

Samiec

Głowa koloru zielonego lub zgniłozielonego o wiele większa niż u samicy bardzo masywna, podgardle białe, boki szyi i krawędzie szczęk mogą być jasnoniebieskie lub turkusowo zabarwione. Grzbiet, wyłączając miednicę, ma kolor od jaskrawo zielonego przez turkusowy do szmaragdowozielonego. Znajdują się tam rzędy jasnych plamek, po bokach plamy niebieskie (często obwiedzione jasnozieloną obwódką) dodatkowo mogą być widoczne ciemnobrązowe lub czarne kropki. Odcinek miedniczny brązowy z beżowymi plamami. Podbrzusze koloru białego z jasnoniebieskim lub turkusowym zabarwieniem. Górna cześć ogona o kolorze brązowym dolna jasnobeżowa. Przednie łapy: Górna część szmaragdowo-zielona dolna biała palce koloru jasnożółtego. Tylne łapy: Góra o kolorze brązowym w jasne plamy, a dolna – jasnobeżowa lub biała, palce brązowe. Bardzo dobrze widoczne pory udowe.
Samica

Głowa mała jasnobrązowa, podgardle koloru białego. Grzbiet, wyłączając miednicę, koloru perłowo-brązowego, znajdują się tam rzędy jasnych plamek, po bokach plamy niebieskie lub jasnoniebieskie, dodatkowo mogą być widoczne ciemnobrązowe lub czarne kropki podbrzusze koloru białego do kremowego. Odcinek miedniczny brązowy z beżowymi plamami. Górna część ogona koloru brązowego nieco ciemniejszego niż grzbiet dolna jasno beżowa. Przednie łapy: Górna część o kolorze perłowo-beżowym dolna biała palce koloru perłowo-beżowego. Tylne łapy: Góra o kolorze brązowym w jasne plamy dolna jasnobeżowa lub biała, palce brązowe. Pory udowe mało widoczne.

Grzbiet ciała młodych osobników jest ciemny szaro-brązowy, brązowy lub zgniłozielony. głowa jest zgniłozielona lub zielono-brązowa.

Łuski na grzbiecie są małe, okrągławe lub eliptyczne, zakończone mniej lub bardziej wyraźnym kilem, ułożone po 63-84 sztuk w jednym poprzecznym rzędzie. Łuski na brzuchu ułożone są w 8-10 wzdłużnych i 28-34 poprzecznych rzędach. Łuski na ogonie zgrupowane są w wyraźnych pierścieniach. Liczba otworów udowych wynosi po 11 – 16 z każdej strony.

Występowanie

Algieria, Maroko oraz zachodnia Sahara.

Cechy szczególne

Rzadko wspina się na drzewa. Płochliwa. Podczas ucieczki robi dużo hałasu lecz często zdarza się tak, że (w szczególności samce) zamiast uciekać naprężają się, nadymają ciało i podgardle i sycząc atakują napastnika. Potrafi boleśnie ugryźć niekiedy nawet zdzierając naskórek.

Są to jaszczurki wyjątkowo agresywne i terytorialne – w szczególności samce, a wiec nie wolno trzymać 2 samców w jednym terrarium. Zaleca się także aby w terrarium z samcem nie przebywała tylko jedna samica, ale przynajmniej 2 gdyż samiec mógłby ją zamęczyć nieprzerwanym nękaniem w okresie godowym. Występuje bardzo częste zjawisko kanibalizmu dlatego nie należy umieszczać młodych w terrarium z dorosłymi oraz należy uwzględnić to, że samica powinna być w wieku samca lub starsza, nigdy młodsza, ponieważ samiec może potraktować ją jako pokarm, a nie partnerkę. Ponadto niektóre samce, szczególnie te które kilka lat były trzymane same mogą nie tolerować nagłego pojawienia się samicy lub samic w terrarium. Samiec broniąc terytorium mógłby je zabić pomimo, iż byłyby one odpowiedniej wielkości.

Aktywność

Prowadzi dzienny tryb życia.

Biotop

Zamieszkują suche i skaliste tereny pustynne i półpustynne porośnięte kolczastymi krzewami, często widywane w starych sady oraz winnicach. W górach docierają na wysokość 2100 m n. p. m.

Terrarium

Możliwie duża przestrzeń wewnętrzna podłoże sypkie – żwir lub piasek. Terrarium należy wyposażyć w kamienie oraz przynajmniej jedną kryjówkę – legowisko w którym gad będzie spędzał noc lub schowa się podczas stresu. Promiennik nie powinien być niżej niż na wysokości 50 cm, żeby gad nie mógł na niego wskoczyć i aby nie doznał poparzeń. Częstym elementem dekoracyjnym są np. konary oraz rośliny doniczkowe.

Terrarium

Wielkość terrarium dla pary dorosłych osobników minimalne wymiary terrarium to 150/80/80 cm (dł/wys/szer) dla jednego osobnika – 80/50/60 cm.

Oświetlenie

Cykl około 12 godzinny. Oświetlamy promiennikiem o mocy zależnej od wymiarów terrarium, zwykle 40-60W. Można także stosować kabel grzewczy jego rozmieszczenie powinno być stopniowe, czyli powinno być miejsce mocno nagrzane, średnio nagrzane, słabo nagrzane oraz takie, w którym kabla grzewczego nie będzie – czyli np. jedna z kryjówek w niej gad chętnie będzie spędzał noc lub schowa się w razie zbyt dużego nagrzania. Jak dla wszystkich gadów wskazane jest stosowanie naświetlania UV, do tego celu dobra będzie np. świetlówka Exo Terra Repti Glo 10.0.

Temperatura

W dzień 26-30°C, a pod promiennikiem do 40°C. Należy uwzględnić spadek temperatury w nocy od 25 do 23°C.

Wilgotność

Należy okresowo spryskiwać terrarium a wilgotność nie powinna być niższa niż 50-60%.

Żywienie

Pokarm głównie zwierzęcy na wolności dorosłe osobniki odżywiają się dużymi owadami, gryzoniami, małymi jaszczurkami i wężami . Jaszczurka nie pogardzi także słodkimi opadłymi owocami. Podczas polowania jaszczurka wykonuje delikatne lecz szybkie faliste ruchy ogonem ma to najprawdopodobniej na celu zwabienie ofiary. W terrarium młodszym osobnikom najczęściej podaje się im świerszcze i karaczany a większym osobnikom szarańcze, oseski mysie i młode myszy.

Dymorfizm płciowy

Widoczny wyraźny dymorfizm płciowy. Opis rozróżniania płci w dziale wygląd.

Rozmnażanie

Jaszczurki te osiągają dojrzałość płciową w drugim lub trzecim roku po wykluciu. Przy zapewnieniu odpowiednich warunków czyli podstawowych wymagań temperaturowych, siedliskowych i odpowiedniej wilgotności, a także zapewnienie gadom przerwy na sen zimowy w okresie listopad-styczeń jaszczurki te rozmnażają się w terrarium. Samiec ugania się za samicą próbując chwycić ją za ogon. Kopulacja trwa 5-7 minut. Zdarza się, że w czasie kopulacji połączona para spada ze ściany terrarium lub gałęzi na podłoże, ale nie powoduje to przerwania kopulacji. Podczas aktu samiec silnie trzyma samicę za tułów powyżej miednicy, co może doprowadzić do nawet rozległych ran które następnie trzeba wyleczyć ponieważ osobnik może umrzeć z powodu zakażenia (w takim przypadku zaleca się kontakt z weterynarzem) Gody zwykle trwają przez cały czas z wyjątkiem przerwy na sen zimowy najbardziej aktywny okres to kwiecień i maj. Jaja w liczbie około 5 do 24 sztuk i wymiarach około 20x15mm składane są zwykle późnym popołudniem, wieczorem lub w nocy. Nie wiadomo jak długo po kopulacji następuje zniesienie jaj. Samica składa jednorazowo dwa lub tylko jedno jajo w ciepłe i wilgotne miejsce w terrarium. Często pod korzeniami albo w doniczkach z roślinami. Zdarza się, że kilka samic składa jaja niemal w tym samym miejscu. Jaja składane są w odstępach 6-8 tygodni. Jaja inkubuje się w lekko wilgotnej mieszance torfu z piaskiem albo w wermikulicie w temperaturze 27-29°C. W wyższych temperaturach lub w temperaturze poniżej 22°C lęgną się uszkodzone, niezdolne do życia młode. Inkubacja jest długa, trwa zwykle 10-12 tygodni. W tym czasie należy dbać, aby jaja nie wyschły, jednak podobnie jak w przypadku innych jaszczurek wody nie wlewa się bezpośrednio na jaja ale do substratu w którym są inkubowane. Młode mają około 5-7 cm.

Uwagi

Jaszczurka perłowa polecana jest średnio zaawansowanym hodowcom. Nie jest objęta konwencją CITES i nie wymaga rejestracji.
Na wolności żyje zazwyczaj w grupach – 1 samiec i kilka samic. Są to zwierzęta bardzo terytorialne i zdarza się często, że samiec nie akceptuje samicy i może ją dotkliwie pokaleczyć, a nawet zagryźć na śmierć. Ponadto samice z tej samej grupy konkurują między sobą o samca często mocno się raniąc lub uśmiercając przeciwniczkę, dlatego przed kojarzeniem osobników należy dokładnie obserwować, czy zwierzęta nie są w stosunku do siebie agresywne, gdyż czasem jedynym wyjściem może okazać się łączenie ich tylko w porze godów.

Jeżeli samiec akceptuje samice należy kupić 2, a nie 1 samice, ponieważ może on zamęczyć swoją współlokatorkę na śmierć, w szczególności podczas pory godowej.
Podczas kopulacji samiec mocno trzyma samicę silnymi szczękami za skórę w okolicy pasa miednicowego nierzadko ją raniąc, dlatego musimy pamiętać higienie w terrarium oraz o odkażaniu ran aby nie wdała się infekcja.

Opracowanie i źródła informacji
Zuza Ogrodowczyk (Yui_Kurogane) na podstawie własnych doświadczeń oraz literatury:
– Timon tangitanus. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. Miras, J.A.M., El Mouden, H., Pleguezuelos, J. & Slimani, T. 2005.
-Przewodnik kieszonkowy – Płazy i gady. Ulrich Gruber.
¹ Źródło The Reptile Database http://reptile-database.reptarium.cz/species.php?genus=Timon&species=tangitanus

Liczba wyświetleń: 7022