Trachylepis spp.

Trachylepis spp. – mabuje

Do rodzaju Trachylepis obecnie zaliczamy według różnych autorów około 80 gatunków (77 na stan 04-02-2015). Te drobne scynki o lśniącej skórze i długich ogonach można spotkać we wszelkich środowiskach, zazwyczaj leśnych, od południowej Azji, poprzez Afrykę aż po tropiki Ameryk Południowej i Środkowej.

Wygląd

Scynki te mają smukłe, cylindryczne ciała, czasami spłaszczone grzbietobrzusznie. Pysk spiczasto zakończony, głowa słabo wyodrębniona od reszty ciała. Jaszczurki te posiadają ruchome powieki. Oczy są proporcjonalne do głowy, dość duże i ciemne. Otwory uszne są dobrze widoczne. Gatunki grzebiące w podłożu posiadają coś w rodzaju „grzywki” z łusek ochraniających delikatny otwór uszny, uniemożliwiający wsypywanie się piasku do środka. Kończyny zgrabne, dobrze ukształtowane, zakończone pięcioma, bardzo delikatnymi paluszkami z pazurkami. Ogon jest długi, giętki i cienki. Skóra bardzo gładka, błyszcząca. Drobne łuski nachodzą na siebie na podobieństwo łusek rybich. Gatunki różnią się między sobą kolorami i wzorami, ale scynki z tego rodzaju mają kolory głównie w różnych odcieniach metalicznego brązu. Spora część ma na ciele barwne plamy i podłużne paski.

Mabuje mają zdolność do odrzucania ogona, dlatego powinniśmy z jak największą ostrożnością chwytać i trzymać na dłoniach te delikatne stworzenia.

Scynki z rodzaju Trachylepis osiągają przeciętnie 20-30 cm.

Gatunki spotykane w polskich terrariach

Póki co w polskich hodowlach spotyka się tylko parę gatunków tych pięknych scynków:
Trachylepis (Mabuya) carinata, Trachylepis (Mabuya) perodetti, Trachylepis (Mabuya) quinquetaeniata oraz Trachylepis (Mabuya) multifasciata.

 

• Trachylepis (Mabuya) quinquetaeniata

  Mabuja tęczowa, mabuja pięciopasiata, scynk tęczowy/pięciopasiasty/błękitnoogonowy, Rainbow skink, Blue-tailed skink, (ang.), Blauschwanzskink (niem.).

  

  

• Trachylepis (Mabuya) perodetti

  Także spotykana pod nazwą Trachylepis (Mabuya) perrotetti oraz Trachylepis (Mabuya) perrotteti, – scynk/mabuja „czerwonoboka”, Roodflankskink, Falscher Feuerskink (niem.)

  Nazywany jest „fałszywym scynkiem ognistym”, ponieważ przypomina kolorystycznie scynka zwanego ognistym – Lygosoma (Riopa) fernandi. Pochodzi m.in. z Tanzanii (wschodnia Afryka). Dorasta do 25 centymetrów, ale ciało jest grubsze niż np. u mabui tęczowej, przez co wygląda na większą jaszczurkę. Ogon biczowaty. Brzuch jasny, prawie biały. Oczy ciemne, w kształcie oliwki. Grzbiet w kolorze spiżu, brązowy, miedziany, z domieszkami oliwkowego, możliwe drobne białe plamki. Bok pyska, ciała i nasady ogona w różnych odcieniach czerwieni (od jaskrawo czerwonego u samców po ceglasto-brązowy u samic – samce mają jaskrawsze kolory), w białe, nieregularne plamki.
  Dla dwóch osobników minimalnym terrarium powinno być takie o wymiarach 70x40x40 cm. Jako podłoże torf lub włókno kokosowe wymieszane z piaskiem, z przewagą piasku. Jak wystrój łupki i kamienie, suche konary.
  Pokarm wyłącznie zwierzęcy, chętnie piją z miski. Biologia rozrodu nie znana. Są to scynki płochliwe i ostrożne, ale bardzo ciekawskie. Nawet gdy uciekają przed niebezpieczeństwem, wystawiają główkę z kryjówki i z zainteresowaniem obserwują, co się dzieje. Potrafią być agresywne wobec ludzi i innych jaszczurek, dlatego zaleca się je trzymać parami lub samotnie. Można je oswoić do tego stopnia, że będą jadły z pęsety i nie uciekały przed człowiekiem, niestety nie dają się łatwo chwytać na ręce. Odrzucają ogon. Ciekawy w obserwacji, aktywny gatunek z charakterem zawadiaki.

• Trachylepis (Mabuya) multifasciata – mabuja wielopręga

  Scynk „paskowany”, Multi-striped skink, Indonesian skink, Shiny multi-striped skink (ang.)

  Dorastający do 35 cm scynk, z czego ponad połowa przypada na ogon. Żyje na dnach lasów Indii, południowych Chin, Tajlandii, Indochin, zachodniej Malezji, Singapuru, Indonezji i Filipin. Wyglądem bardzo podobny do mabuj perodetti i carinata. Brzuch jasny, boki mogą być w kolorze od oliwkowo-brązowego po czerwono-pomarańczowy. Zazwyczaj cały jest w różnych odcieniach metalicznego koloru brązowego, z domieszkami miedzi i zieleni, w drobne białe cętki. Na grzbiecie szereg malutkich czarnych łusek tworzy cienkie paseczki. Na boku występuje (nie u wszystkich) złota albo miedziana plama.Pysk bardziej zaostrzony niż u Trachylepis (Mabuya) perodetti. Wystrój terrarium i chów taki jak u mabui tęczowej. Nie wspina się po drzewach i ścianach, więc terrarium może być niższe.

• Trachylepis (Mabuya) carinata

  U nas spotykany pod nazwą scynk „złocisty”, Keeled indian mabuya, Shiny skink, Common keeled grass skink (ang.)

  Występuje w lasach Indii (oprócz północno-wschodnich terenów), Bangladeszu, Malediwów oraz Sri lanki, dorasta do 30 cm, jajorodna. Pysk dość tępo zakończony, oko brązowe. Podbrzusze jasne, jasnożółte mogące przechodzić w jasno zielono-żółty kolor. Grzbiet metaliczno brązowy albo miedziany, a nawet w kolorze ciepłego złota. Przez bok ciała przechodzi szeroka, czekoladowa albo czarna pręga. Kończyny tego samego koloru co grzbiet.

Biotop

Jaszczurki z tego rodzaju prowadzą zazwyczaj dzienny i naziemny tryb życia, niektóre wspinają się na drzewa czy skały, także w pobliżu ludzkich siedlisk, np. na płoty czy mury domów. Gatunki leśne można spotkać na polanach i innych otwartych przestrzeniach, gdzie dochodzące światło słoneczne pozwala im na wygrzewanie się. Spłoszone chowają się pod liście, korzenie czy inne naturalne kryjówki.

Terrarium

Mabuje powinny być trzymane w przestronnym terrarium urządzonym w typie leśnym. Zwierzęta te są bardzo szybkie, sprawne i ruchliwe, więc terrarium powinno mieć długość odpowiadającą przynajmniej 3 długościom dorosłego scynka, szerokość odpowiadającą przynajmniej 2 długościom i wysokość odpowiadająca przynajmniej 2 długościom dla jednego osobnika. Dla dwóch dorosłych osobników, optymalne będzie terrarium o wymiarach 80x40x40 cm (dł. x szer. x wys.). Najlepsze jest terrarium z płyt OSB, ponieważ nawet „goła” faktura tego materiału umożliwia nadrzewnym scynkom wspinanie się po nich.

Za podłoże może służyć substrat (włókno) kokosowy (sam lub wymieszany z piaskiem), drobna kostka kokosowa, torf lub pozbawiona zanieczyszczeń i chemikaliów ziemia ogrodowa. Niewielki fragment podłoża powinien być stale wilgotny.

Do wystroju terrarium możemy użyć: mniejsze i większe kawałki kory, korka, drobne gałązki, kamienie, kawałki skorupy kokosa, doniczki, grube, puste w środku rurki bambusowe i inne naturalne kryjówki; ważne są też miejsca do wygrzewania się jaszczurek. W terrarium można posadzić żywe rośliny (istnieje niewielkie ryzyko ich poniszczenia przez delikatne i lekkie mabuje) lub sztuczne. Ściany powinny być wyłożone fakturą umożliwiającą wspinanie się, np. korkiem, kawałkami kory czy gałązek. Terrarium należy lekko zraszać rano i wieczorem.

W terrarium powinna się znajdować wyspa ciepła, którą zapewni odpowiedniej mocy żarówka. Nie poleca się stosować kamieni i kabli grzewczych!

Temperatura

W terrarium powinna panować za dnia temperatura 25-30°C, na wyspie ciepła do 35°C, dla gatunków żyjących w suchszych środowiskach do 40°C. W nocy wystarczająca jest temperatura pokojowa (nie niższa niż 20°C!)

Wilgotność

Około 40%.

Oświetlenie

Wymagane jest oświetlenie UVB 5% (jak dla zwierząt biotopu leśnego).

Żywienie

Mabuje są głównie owadożerne (świerszcze, karaczany, ćmy, muchy itp., ograniczać mączniki i zoophobasy) ale jedzą też inne drobne stawonogi (pająki, drobne wije). Nie gardzą również słodkimi owocami, a nawet ptasimi jajkami (surowe przepiórcze). W hodowli domowej lubią też lizać jogurty owocowe, miód, pyłek pszczeli. Ich przysmakiem są ślimaki – dokładnie umyte i dostosowane rozmiarami do pyska scynka. Należy posypywać owady karmowe Vibovitem i wapnem, czy innymi gotowymi preparatami witaminowymi dla gadów.
Nie wszystkie osobniki korzystają z miseczki, a woda do picia (zalecana przegotowana lub mineralna) powinna być dostępna cały czas. Dlatego warto zainstalować w którymś kącie terrarium niewielki wodospad albo zwykły pojemnik z dziurką, przez którą będzie sączyć się po liściach woda.

Łączenie

Większość Mabuya żyje w całkowitej zgodzie z innymi osobnikami tego samego gatunku, dlatego można w odpowiednio dużym terrarium trzymać ich całe stadko (np. samiec i parę samic). Niektóre samce mogą być agresywne względem innych osobników tej samej płci, dlatego lepiej nie trzymać ich razem. Niektóre źródła proponują łączenie gatunków o podobnych rozmiarach i wymaganiach, ale jestem temu przeciwna – zdarzają się agresywne osobniki i lepiej nie narażać współmieszkańców na zbyteczny stres i obrażenia.

Rozmnażanie

W większości mabuje są jajorodne, ale niektóre jajożyworodne. Niektóre populacje wręcz mogą się rodzić na przemian (w zależności od temperatury środowiska) – są jajo lub jajożyworodne. Samce niektórych gatunków, dość agresywnie ubiegają o względy samicy, np. gryząc ją w kark. Zaloty występują zazwyczaj 2 – 3 razy do roku. Miejsce na gniazdo mabuje wyszukują sobie pod np. powalonymi drzewami i konarami albo płatami kory. Samice jajorodne składają od 15 do 30 jaj w lekko wilgotnej glebie, niektóre pilnują złożonych jajek. Młode po wykluciu mają do 10 centymetrów długości i są zazwyczaj ciemniejsze niż dorosłe osobniki, co umożliwia im lepsze maskowanie się. Niestety biologia rozrodu u tej grupy jaszczurek nadal jest bardzo słabo znana.

 

Opracowanie i źródła informacji

Opracowała Double na podstawie własnych doświadczeń i literatury:
„Encyklopedia terrarystyki”, Eugene Bruins, Galaktyka 2003;
„Leksykon zwierząt: Gady i płazy”, pod red. Elisabeth Keller, Muza 2003;
oraz ze źródeł internetowych:

www.anapsid.org/mabuya.html
srs.embl-heidelberg.de:8000/srs5bin/cgi-bin/wgetz?[REPTILIA-Species:Mabuya*]
www.faunaimportuk.com/caresheets/csbluetailed.htm
www.ecologyasia.com/verts/lizards/many-lined_sun_skink.htm
www.ter.nl/overige_links/Nederlands/ter/artikelen/hagedissen/MabuyaperodettiNL.htm

Drobna korekta Wiciu.

Liczba wyświetleń: 4426