[44]
Loading...
Biczogon Uromastyx benti (Andserson, 1894)
Uromastyx benti to kolejny i jeden z piękniejszych pod względem ubarwienia przedstawicieli rodzaju Uromastyx – niezwykle interesujących i niepowtarzalnych pod wieloma względami jaszczurek, obdarzonych przez naturę wielką siłą do przetrwania w ekstremalnie trudnych warunkach w jakich przyszło im żyć i rozmnażać się. Skaliste nie nadające się na szczęście pod uprawy czy wypas zwierząt siedliska, które stały się ich domem oraz wyjątkowo niski poziom populacji ludzi żyjących na terenach występowania Uromastyx benti są czynnikiem wspomagającym zwiększenie populacji tego gatunku, a tym samym jego ochronę w naturalnym środowisku.
Nazewnictwo
Nazwa polska: –
Nazwa angielska: Bent’s Spiny-Tailed Lizard , Yemeni Spiny-tailed Lizard, Bent’s Mastigure
Nazwa niemiecka: Jemen-Dornschwanzagame
Synonimy3
Aporoscelis benti ANDERSON 1894: 376
Uromastix (Aporoscelis) benti – ANDERSON1896: 33
Uromastix simonyi STEINDACHNER 1899: 143
Uromastyx benti – PARKER 1938: 486
Aporoscelis benti — SCHMIDT 1939
Uromastix philbyi – HAAS& BATTERSBY 1959: 202
Uromastyx benti — WERMUTH 1967: 102
Uromastyx ocellata – SCHÄTTI & DESVOIGNES 1999: 39
Uromastyx benti — WILMS 2002: 14
Uromastyx benti — WILMS et al. 2009
Biotop i występowanie
Obszar występowania tego gatunku ogranicza się do górzystych regionów ciągnących się wzdłuż wybrzeża jednego z najcieplejszych mórz świata – Morza Arabskiego, w południowej i południowo-wschodniej części Jemenu. W Sułtanacie Omanu Uromastyx benti występuje jedynie w okolicach Mirbatu w południowo-zachodniej części tego kraju. Mimo, że są to tereny o niezwykle niskim poziomie opadów (ok. 67 mm w ciągu roku) to dzięki wilgotnym masom powietrza pochodzącym znad morza utrzymuje się wysoka wilgotność. Nawet latem we wczesnych godzinach porannych pojawia się rosa i mgły. Średnia, roczna wilgotność dla tych terenów wynosi ok. 75%. W przypadku wschodniej części obszaru występowania tego gatunku, na terenie Omanu (region Dhofar) pod wpływem letniego monsunu zwanego Khareef (szczyt swej działalności osiąga w lipcu i sierpniu) wilgotność wzrasta do 80-95% (Wilms & Hulbert 2000) z wyjątkowo bujnie porastającą roślinnością w tym okresie.
Wygląd
Osobniki tego gatunku mogą osiągać 36 cm długości całkowitej (dł. tułowia SVL – maks. 19,6 cm). U samców podstawowym kolorem ubarwienia grzbietu, tylnych kończyn i ogona jest żółtawy brąz (ogon bywa również o czerwonawym zabarwieniu). Ogon bez wyraźnego wzoru, a tylne kończyny z dodatkiem turkusowego i pomarańczowego zabarwienia. Przednie kończyny od zewnętrznej strony żółtawo-brązowe z elementami w kolorze pomarańczowym, zieleni i antracytu. Brzegi wzdłuż tułowia mogą przybierać również turkusowe/pomarańczowe zabarwienie. Grzbietowa część ze wzorem składającym się z ciemnobrązowych linii i cętek, a także z 7-9 rzędami plam tzw. „oczek” (w kolorze kości słoniowej, z ciemnobrązowymi brzegami). Głowa pomarańczowa lub niebieska z ciemnobrązowym i czarnym wzorem tzw. marmurkowaniem. Samice Uromastyx benti dużo jaśniejsze od samców, zazwyczaj żółtawo-brązowe ze wzorem małych, nieregularnych ciemnobrązowych linii i cętek.
Podobnie jak inne gatunki rodzaju Uromastyx, także U.benti ma możliwość kontrolowania w mniejszym lub większym stopniu zmian w kolorze ubarwienia skóry. To niezmiernie ważne przystosowanie fizjologiczne do tych trudnych warunków w jakich żyją wszystkie biczogony. Wczesnym rankiem wszystkie biczogony są ciemne – zwiększa to efektywność z jaką pochłaniają ciepło oraz przyspiesza wzrost temperatury ciała. Po osiągnięciu optymalnej temperatury jaszczurki jaśnieją, ograniczając tym samym jej tempo wzrostu. Dopiero wtedy ukazują całe piękno swego ubarwienia, często o zaskakującym połączeniu kolorów.
Inną, ale równie ważną adaptacją do życia w tak niesprzyjających warunkach jest ograniczenie swej aktywności do godzin porannych i późnopopołudniowych w okresie najgorętszych miesięcy. Na czas największych upałów (a zdarzają się temperatury przekraczające nawet 50°C w cieniu) wycofują się do swoich nor, jam i szczelin skalnych gdzie w znacznie niższej temperaturze i przy większej wilgotności są w stanie bez uszczerbku dla zdrowia przetrwać najgorszą pogodę. Noc spędzają w tych samych schronieniach zaklinowując wąskie wejście swym „opancerzonym”, kolczastym ogonem przed nieproszonymi „gośćmi”.
U tego gatunku występuje silnie rozwinięty terytorializm i dotyczy to w równej mierze zarówno samców jak i samic – wyjątkowo agresywne zachowania skierowane są przeciwko wszystkim intruzom w obrębie swego gatunku.
Aktywność
Tak jak w przypadku wszystkich biczogonów – jaszczurki o dziennej aktywności.
Długość życia
Podobnie jak w przypadku innych gatunków biczogonów uważa się, że mogą dożywać nawet 20 i więcej lat.
Terrarium
Dla osobników Uromastyx benti musimy zapewnić obszerny zbiornik, z odpowiednio wydajną wentylacją. Terrarium o wym. 150x60x60 cm spełni wszystkie wymogi w zakresie chowu dorosłej pary tych biczogonów. Jako podłoże możemy wykorzystać co najmniej kilkucentymetrową warstwę prosa, piasku, mieszanki piasku z gliną, żwir, kamienie. Przy projektowaniu zbiornika dla tych biczogonów możemy popuścić nieco wodze fantazji i wykonać dla nich fragment zbocza górskiego, z półkami na różnych wysokościach. Ze sterty odpowiednio ułożonych i zabezpieczonych przed osunięciem się płaskich łupków możemy stworzyć klimat skalnego osuwiska z zakamarkami i miejscami do wygrzewania się jak i do obserwacji. Biczogony te znane są ze swoich umiejętności do wspinania się i na pewno będą chętnie wykorzystywać je w trakcie eksploracji terrarium. Powykręcane konary czy korzeń będą znakomitym dopełnieniem wystroju. W przypadku chowu tego gatunku można wstawiać do terrarium nieduże, płytkie naczynie z zawsze czystą wodą, a niewielki fragment podłoża powinien być zawsze lekko wilgotny (w tym miejscu sprawdzi się mieszanka piasku i torfu, która dłużej będzie utrzymywać wilgotność).
Oświetlenie
Podobnie jak inne gatunki biczogonów wymagają silnego światła, które będzie imitować żar pustynnego słońca przez 12 do 14 godzin dziennie w okresie wiosny, lata i jesieni. Koniecznością jest stosowanie UVB 8-10%.
Temperatura
W dzień 29-35°C, a pod promiennikiem do niespełna 50°C. Z nocnymi spadkami do 18-22°C.
Wilgotność
Nieco wyższa niż u innych przedstawicieli rodzaju Uromastyx, 50-60%.
Żywienie
Dieta jak najbardziej różnorodna składająca się z wielu gatunków roślin dziko występujących i uprawnych (w tym niektóre ozdobne) z dodatkiem białka zwierzęcego w postaci owadów i innych stawonogów. Oto przykładowe rośliny, które w naszych warunkach klimatycznych możemy wykorzystać przy komponowaniu diety dla wszystkich biczogonów: Babka zwyczajna i lancetowata (Plantago major i lanceolata), bluszczyk kurdybanek (Glechoma mederacea), bodziszek łąkowy (Geranium pratense), brodawnik jesienny (Leontodon autumnalis), bylica draganek (Artemisia dracunculus), chaber bławatek (Centaurea cyanus), cynia (Zinnia spp.), czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), dzwonki (Campanulla spp .), endywia (Cichorium endivia), głowienka pospolita (Prunella vulgaris), gwiazdnica pospolita (Stellaria media), jasnota biała i purpurowa (Lamium spp .), jastrzębiec leśny (Hieracium murorum), jeżówka (Echinacea spp.), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), komosa biała (Chenopodium album), koniczyna (Trifolium spp .), kozibród (Tragopogon pratensis), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), krwiściąg (Sanguisorba officinalis), lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia), lucerna (Medicago sativa), lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale), łopian większy (Arctium lappa), malwa (Alcea spp .), maruna bezwonna (Multicara inodora), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), mlecz polny (Sonchus arvensis), nachyłek (Coreopsis spp .) nagietek lekarski (Calendula officinalis), nasturcja (Tropaeolum spp .), pępawa (Crepis biennis), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), pokrzywa (Urtica spp .), poziomka (Fragaria vesca), podbiał pospolity (Tussilago farfara), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), prosienicznik (Hypochaeris spp .), przytulia właściwa (Galium verum), przetacznik leśny (Veronica officinalis), rdest ptasi (Polygonum aviculare), roszponka warzywna (Valerianella locusta), rukiew wodna (Nasturtium officinale), rokietta siewna zw. rukolą (Eruca vesicaria), rogownica (Cerastium arvense), rumianek pospolity (Matricaria chamomilla), pieprzyca siewna zw. rzeżuchą (Lepidium sativum), sałata rzymska (Lactuca sativa), sparceta siewna (Onobrychis viciifolia), stokrotka pospolita (Bellis perennis), szałwia łąkowa (Salvia pratensis), tasznik pospolity (Capsella bursa), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), wyka ptasia (Vicia cracca), zielistka Sternberga (Chlorophytum comosum), żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora). A ponadto kwiaty i drobno pokrojone owoce dyniowatych (cukinia, kabaczek, dynia), ketmii zw. hibiskusem, płatki róż ogrodowych i dzikiej. Stale dostępna mieszanka nasion i ziaren w skład której wchodzi – białe proso, czerwona i zielona soczewica, groch, jęczmień, pszenica z niewielkim dodatkiem soi, kukurydzy, płatków owsianych, łuskanej dyni i słonecznika oraz sezamu.
Sporadycznie, jako urozmaicenie diety niektóre owoce np. papaja, opuncja, figi, kawon (arbuz) – bez pestek.
Rozmnażanie
Osobniki tego gatunku dojrzewają płciowo w wieku ok. 3 lat (czasem wcześniej). Przed przystąpieniem do sezonu rozrodczego powinniśmy zapewnić naszym podopiecznym 2-3 miesięczny okres zimowego odpoczynku ze skróconym dniem i znacznie obniżoną temperaturą do ok. 20°C w ciągu dnia. Do zimowania mogą przystąpić jedynie zwierzęta dorosłe (nie zimujemy osobników poniżej 2 roku życia)i zdrowe. W kilka tygodni po przywróceniu normalnych warunków w terrarium powinien (choć nie zawsze tak jest) rozpocząć się okres godów z towarzyszącymi w jego trakcie agresywnymi zachowaniami i to z obu stron, choć dominującą rolę pełni tu zawsze samiec. Uwieńczeniem powinny być kopulacje – samice które z jakichś powodów nie są na to gotowe potrafią obronić się przed zbytnią natarczywością ze strony samców. Poza ucieczką, potrafią użyć ogona lub swych mocnych szczęk aby przywołać partnera do porządku, gdy te zabiegi nie skutkują przewracają się na grzbiet dając sygnał partnerowi, że to jeszcze nie ten czas jednocześnie uniemożliwiają w ten sposób możliwość kopulowania. Szczyt pobudzenia i aktywności seksualnej samców tego gatunku przypada na okres od stycznia do kwietnia. Samica może znieść od 6 do 10 jaj. Inkubacja w temperaturze 30°C może trwać ponad 100 dni – przeważnie 106-114 dni (Wilms 1995, Gray 1999). Wyklute osobniki mierzą zazwyczaj 7-9 cm. Opieka nad maluchami jest podobna jak w przypadku innych biczogonów. Karmimy drobno posiekanym materiałem roślinnym i owadami dostosowanymi do wielkości maluchów, pamiętając zawsze o regularnej suplementacji. W przypadku tak młodych osobników nie podajemy im larw drewnojada (Zophobas morio) czy mącznika młynarka (Tenebrio molitor) oraz mieszanki nasion i ziaren – powodem takiego postępowania jest zminimalizowanie ryzyka niedrożności jelit na które maluchy są szczególnie narażone.
Uwagi
Gatunek o niskiej dostępności – prawdziwy rarytas na rynku terrarystycznym. Tak jak wszystkie zwierzęta terraryjne po zakupie powinny zostać poddane kwarantannie oraz przebadane pod kątem obecności pasożytów, w przypadku ich stwierdzenia kurację przeprowadzamy odpowiednimi preparatami zaordynowanymi przez lekarza weterynarii i pod jego nadzorem.
Opracowanie i źródła informacji
Maciej Adamski „kuka” i Piotr Prokulewicz „kurimu”
Na podstawie:
1. Habits, Care and Breeding of Spiny-Tailed Agamas (The Uromastyx ocellata complex) T.Wilms.
2. Fauna of Arabia W.Böhme&T.Wilms.
3. http://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Uromastyx&species=benti
Podziękowania dla Pawła Paprzyckiego „Nook” za bezinteresowną pomoc, w tym przygotowanie i przekazanie materiałów.
Liczba wyświetleń: 3225
