Uromastyx dispar

Uromastyx dispar – biczogon

Dorosłe samce są zazwyczaj o ubarwieniu składającym się z żółtych, mniej lub bardziej wyraźnych plam na ciemnym, ziemistym tle części grzbietowej. Samice mogą być brązowawo-czarne z dodatkiem beżowo-żółtej kolorystyki i mozaiką nieregularnych linii. Posiadają dużą głowę oraz pokaźnych rozmiarów kończyny, zakończone solidnymi pazurami, dzięki którym potrafią bardzo szybko kopać nawet w twardej, zbitej i spalonej słońcem ziemi. Ogon jest spłaszczony i niezbyt długi, ale gruby, od spodu powleczony zwykłymi łuskami, a od góry kolcami – co stanowi cechę charakterystyczną całego rodzaju Uromastyx jak i rodzaju Saara.

Jeszcze do tej pory pokutuje opinia o wyjątkowo trudnym chowie biczogonów – ma to swoje źródło z początkowego okresu masowego ich sprowadzania – „wyrwanie” wprost ze środowiska naturalnego, stres, endo- oraz ektopasożyty, odwodnienie, tragiczne i długotrwałe warunki transportu (przy braku jakiejkolwiek empatii ze strony miejscowej ludności zatrudnionej przy odłowie czy handlarzy – importerów) dokonywały spustoszenia w organizmach jaszczurek, które padały w krótkim odstępie czasu od zakupu. Brak informacji na temat ich potrzeb również nie ułatwiały pierwszych kroków w ich chowie i hodowli. Obecnie, na szczęście coraz częściej mamy możliwość zakupienia osobników urodzonych w niewoli – są to osobniki droższe, lecz za to bez porównania łatwiej zniosą wszelkie zmiany, w tym okres aklimatyzacji. Mamy też szeroki dostęp do informacji – możemy bazować na doświadczeniach ludzi ze wszystkich stron świata. Ponadto są już importerzy – choć nadal to mniejszość – którzy z większą dbałością podchodzą do warunków transportu, przeprowadzają u siebie kwarantannę, badania na obecność pasożytów, a w razie potrzeby leczą zwierzęta pod okiem lekarzy weterynarii – mamy też i takich w naszym kraju.

Aklimatyzacja to zawsze niezwykle ważny i trudny czas, zarówno dla podopiecznego jak i opiekuna. W tym okresie ograniczamy do minimum kontakt, aby nie przysparzać jaszczurkom dodatkowego stresu. Nie należy też zbytnio przejmować się odmową pobierania pokarmu. By zachęcić je do jedzenia, można na wierzchu położyć parę żółtych (pewnego pochodzenia) nie pryskanych kwiatów, gdyż podobnie jak inne fitofagi biczogony mają słabość do żółtych kwiatów i rzadko są w stanie oprzeć się pokusie ich spróbowania. Możemy również położyć płatki kwiatu róży, a na wierzchu posypać pyłkiem kwiatowym. Po aklimatyzacji biczogony dość szybko stają się bardzo wdzięcznymi, przyjaznymi jaszczurkami – hołubionymi przez wszystkich domowników, nawet tych nie przepadających za gadami. Można karmić je z ręki, brać na ręce, a nawet czasem wypuszczać by „rozprostowała kości” w pokoju, ale tylko pod czujnym okiem opiekuna – mimo swego ociężałego wyglądu biegają całkiem szybko i z łatwością znajdą miejsce do ukrycia się.

Systematyka

Uromastyx dispar (Heyden, 1827)

Nazewnictwo

Nazwa polska: –

Nazwa angielska: Sudan Mastigure

Nazwa niemiecka: Südsaharische Dornschwanzagame

Podgatunki

W gatunku tym wyróżniamy 3 podgatunki:

Uromastyx dispar dispar
- Występuje na terenach pustynnych Sudanu – na zachód od Nilu, w Tibestii i Ennedi w Czadzie. Północną granicą występowania jest Wadi Halfa w pasie przygranicznym między Sudanem a Egiptem. Dorasta do niespełna 38 cm. O czarnym zabarwieniu kończyn, głowy i ogona. Ubarwienie grzbietowe żółte lub żółtawo – zielone u samców. Samice są w kolorze piaskowym z małymi, czarnymi punktami – czasami posiadają też szare paski na bokach.
Uromastyx dispar flavifasciata
- Występuje na terenach Zachodniej Sahary – na południe od 28° szerokości północnej, w Mauretanii oraz południowo-wschodniej Algierii. Osiąga rozmiary do ok. 45 cm długości całkowitej. O czarnym ubarwieniu ciała z 5-7 szerokimi, bardzo charakterystycznymi i wyraźnie zaznaczonymi pasami w kolorze żółtym, białym lub czerwonym.
Uromastyx dispar maliensis – biczogon malijski
- Obszarem występowania tego podgatunku są tereny północno-zachodniej Mali, w dolinie Tilemsi i na skraju Płaskowyżu Adrar des Iforas oraz w południowo-wschodniej Algierii. Może dorastać do ok. 38 cm długości całkowitej.

Długość życia

W naturze nawet ponad 20 lat.

Cechy szczególne

Uromastyx dispar maliensis do roku 1996 istniały pod nazwą Uromastyx acanthinura. Zmieniło się to z różnych przyczyn. Pierwsza i główna, która pozwoliła na oddzielenie U.d.maliensis od U.acanthinura to odmienność kolorów – u U.d. maliensis brakuje intensywnych barw takich jak pomarańczowe, czerwone, zielone, które często są spotykane u ich krewnych z Maroko. Barwy u tego gatunku są mało zróżnicowane, od czerni do ciemnych beżów. W USA czy Kanadzie, są zwierzętami polecanymi początkującym hodowcom, a to z racji niskiej ceny, łatwości w oswajaniu, karmieniu i utrzymaniu. W Polsce wszystkie gatunki biczogonów pochodzą z importu, z państw o bardziej rozwiniętej terrarystyce – wszystkie prawnie chronione i wpisane do II załącznika CITES.

Aktywność

Typowa jaszczurka dzienna.

Biotop

Żyje na suchych, pustynnych terenach – często w warunkach nie do wytrzymania przez człowieka, o bardzo niskiej wilgotności, około 20%.

Terrarium

Biczogony te prowadzą naziemny tryb życia, więc terrarium dla nich nie musi być zbyt wysokie – jedynie na tyle, aby można było wstawić jakieś elementy dekoracyjne w postaci wysuszonego konara czy większego kamienia, które dodatkowo zwiększą wizualny efekt zbiornika, a zarazem posłużą mieszkańcom terrarium np. jako miejsce do wygrzewania się. Jako podłoże dla podrośniętych osobników możemy zastosować żwirek rzeczny(sterylny), lub karmę dla królików czy ptaków (bez pestek słonecznika), która w razie zjedzenia nie zaszkodzi im tak jak może piasek, a na dodatek ma wartości odżywcze. Do dekoracji możemy użyć łupanych, płaskich kamieni piaskowca. Oczywiście nie powinno się zapominać o kryjówkach, gdzie będą mogły w spokoju schronić się zarówno w dzień jak i w nocy. Rzecz bardzo ważna – główna kryjówka powinna znajdować się w ciepłej części terrarium. By załatwić dwie rzeczy naraz, można zrobić „most” z kamieni, układając 2 równolegle do siebie pozostawiając odpowiednią ilość miejsca miedzy nimi by mogły się tam zmieścić biczogony, i przykryć całość płaskim kamieniem. Zawsze należy pamiętać o bezpieczeństwie podopiecznych i odpowiednim ułożeniu/zabezpieczeniu ciężkich elementów wystroju tak, aby nie przygniotły mieszkańców terrarium. W warunkach niewoli niekiedy zdarza się widzieć pijącego wodę biczogona, ale większość nich będzie ignorować wszelkie z nią naczynia, które szybko zostaną zasypane substratem.

Przez okres lata, w słoneczne, gorące dni nasze biczogony mogą, a wręcz powinny korzystać z kąpieli słonecznych na balkonie czy też w ogrodzie, ale tylko w odpowiednio przygotowanych i zabezpieczonych wolierach.

Wielkość terrarium

Dla jednej pary 100/100/50 cm.

Oświetlenie

Jak każdy gad, by ułatwić syntezę witaminy D w witaminę D3, która ułatwia przyswajanie wapnia, wymaga promieni UVA i UVB, dostarczanych przez świetlówkę o pełnym widmie naświetlania, przez 12-14 godzin dziennie z wyjątkiem zimy.

Temperatura

Od 30 do 40°C, a pod promiennikiem ciepła temperatura może dochodzić nawet do 50°C, nocą koło 22°C.

Wilgotność

Powinna utrzymywać się w całym terrarium na poziomie około 20%. Zbyt wysoka wilgotność powoduje infekcje układu oddechowego.

Żywienie

To typowe jaszczurki roślinożerne, powinny dostawać świeży pokarm codziennie. Jeśli jednak temperatura w terrarium jest wystarczająco wysoka by wysuszyć w ciągu dnia jedzenie, to można je zostawić do następnego dnia, tym bardziej, że osobniki w naturze przyzwyczajone są do jedzenia już zeschniętych roślin. Polecana jest dieta jak najbardziej zróżnicowana w skład której wchodzą zioła, chwasty, rośliny uprawne oraz mieszanka suchych ziaren i nasion (biczogony mają silne szczęki i potrafią poradzić sobie nawet z suchym grochem). Zbierane rośliny nie mogą być pryskane żadnymi preparatami chemicznymi do ochrony roślin. Przysmakiem moich biczogonów są liście i kwiaty mniszka, które w ciągu lata można zamrozić na zimę, albo hodować w domu w ciągu zimy. Raz na jakiś czas można im dostarczyć białka zwierzęce, w postaci bezkręgowców. Pożywienie powinno być regularnie wzbogacane suplementami – w sezonie wegetacyjnym przy bogactwie roślin w naszych ogrodach czy na łąkach możemy dodawać jedynie preparat wapniowy.

Dymorfizm płciowy

Płeć jest rozpoznawalna, gdy gad ma około 8-12 miesięcy. Samce mają zgrubienia przy nasadzie ogona oraz bardziej zaostrzone rysy głowy i budowę czaszki. Samce na ogół są ciemniejsze niż samice. Samice mają smuklejsze głowy, są też jaśniej ubarwione. Czasem mogą trafić się samice z podobnym ubarwieniem jakie występuje u samców.

Rozmnażanie

Raczej trudne, tylko po zimowaniu. Nie powinno się brać pod uwagę rozmnażania biczogonów jako sposobu na życie. Ciąża trwa średnio 4 tygodnie i samica może złożyć 10-20 jaj. Jaja delikatnie przenosimy do wcześniej przygotowanego inkubatora i układamy w plastikowych pojemnikach wypełnionych do ok.2/3 wilgotnym substratem np.perlitem lub wermikulitem. Inkubacja w temp.30-33°C trwa 60-80 dni, czasami dłużej. Wyklute maluszki trzymamy w podobnych warunkach jak dorosłe, ale z nieco niższą temperaturą przy wyższej wilgotności. Najbezpieczniejszym podłożem w przypadku odchowu młodziutkich osobników są ręczniki papierowe. Maluszki karmimy codziennie – materiał roślinny musi być drobno posiekany, a urozmaicenie diety w postaci owadów dopasowany rozmiarowo do wielkości młodych Uromastyx dispar.

Konieczna jest regularna suplementacja!

Zimowanie

Zimujemy je w celu odzwierciedlenia warunków naturalnych i jedynie osobniki dorosłe oraz zdrowe. Najbezpieczniejsza metoda to obniżenie temperatury i skrócenie długości dnia, z możliwością delikatnego wygrzania się w trakcie krótkiego dnia. Zimowanie powinno trwać około 3 miesięcy. Parę tygodni po rozbudzeniu powinien rozpocząć się okres godowy. Gody to czas niezwykle agresywnych i brutalnych zachowań samców – osoby nieobeznane mogą odnieść wrażenie, że jest to walka dwóch samców, a nie zwykłe gadzie zaloty.

Uwagi

Biczogony to jaszczurki o silnie rozwiniętym instynkcie terytorialnym – nie należy trzymać w jednym terrarium dwóch samców, gdyż będą toczyć ostre walki.

Jak do tej pory nie cieszą się zbytnią popularnością wśród terrarystów w naszym kraju, a powielanie krzywdzących opinii nie ułatwia propagowania chowu tych niezwykle sympatycznych i niezbyt wymagających jaszczurek.

Opracowanie i źródła informacji

Opracował: Piotr Pręgowski
Uzupełnił: Piotr Prokulewicz 'kurimu’

Liczba wyświetleń: 4325