Varanus giganteus – waran wielki

Varanus giganteus – waran wielki

Varanus giganteus to największy przedstawiciel spośród wszystkich gatunków waranów występujących na kontynencie australijskim. Mimo swoich rozmiarów jest ostrożnym i z rzadka tylko widywanym jaszczurem.

Przez autochtoniczną ludność warany te uważane są za święte i wykorzystywane w tradycyjnych obrzędach (a wytapiany tłuszcz używany do celów leczniczych); powiązane z mitologią aborygeńską („czas snu”) mają w niej swe poczesne miejsce – częstym motywem malowideł były właśnie warany. Były też źródłem pokarmu dla aborygeńskich plemion zamieszkujących tereny pustynne. Większość badań i obserwacji poczynionych nad tym gatunkiem miało i ma miejsce na wyspie Barrow u wybrzeży Zachodniej Australii, skąd zresztą pochodzą dwa rekordowe okazy o długości 213 cm (z 1840 r.), z których jeden był holotypem (wzorem) do opisania gatunku przez J.E.Gray’a. Obecnie uważa się, że samce tego gatunku osiągają średnią długość ok.160 cm, a długość w granicach 2 metrów lub ją przekraczająca jest raczej wyjątkiem niż regułą. Ze średnią wagą 15 kg, najcięższe osobniki mogą ważyć ponad 20 kg. To imponujące i piękne warany – mocnej budowy ciała, z długim zwężającym się przy końcu ogonie. Pysk ozdobiony charakterystycznym wzorem siatki w czarnym kolorze. Głowa i szyja kremowobiała ze wzorem czarnych linii i plamek. Wzór w części grzbietowej składa się z brązowych rozet o ciemniejszych brzegach. O ciemnobrązowych kończynach z kremowymi lub żółtawymi cętkami. Mimo swego pozornie ociężałego wyglądu są doskonałymi i szybkimi biegaczami, dobrze wspinają się i skaczą.

Systematyka

Gatunek opisał Gray w 1845 roku.

Wygląd

Samce są zazwyczaj masywniej zbudowane i większe od samic, z długością tułowia (SVL) 75-90 cm. Ponadto posiadają widoczne wybrzuszenia u podstawy ogona wskazujące na obecność hemipenisów.

Samice mniejsze – dorastają do 130-140 cm długości całkowitej, przy długości tułowia (SVL) 55-70 cm.

Długość życia

Co najmniej kilkanaście lat.

Aktywność

Dzienna.

Występowanie

Australia

Biotop

Preferują suche i pustynne tereny, również te z rozproszonymi formacjami skalnymi, widywane na terenach zdominowanych przez roślinność krzewiastą (tzw.”scrub”), rzadko porośniętymi drzewami czy też na użytkach zielonych. Na swe kryjówki adaptują jaskinie, rozpadliny skalne, nory i jamy, w przypadku ich braku chętnie wspinają się na drzewa wylegując się na ich gałęziach. Występują od zachodniego Queenslandu, przez centralną część kontynentu aż po wybrzeże Zachodniej Australii.

Żywienie

W warunkach naturalnych na ich dietę składają się bezkręgowce, ryby, gady (znane są z pożerania innych mniejszych waranów w tym przedstawicieli własnego gatunku), ptaki i ich jaja oraz ssaki, w tym nawet tak duże jak torbacze (walabie). Populacja z wybrzeża sezonowo żywi się świeżo wyklutymi żółwiami. Jeden posiłek może stanowić 20-30% masy samego warana.
Wszystkie gatunki dziko żyjących, australijskich waranów poddawane są badaniom treści pokarmowej jak i identyfikacji śladów z ich odchodów, dzięki temu coraz lepiej poznajemy ich preferencje pokarmowe – identyfikację często przeprowadza się w oparciu o metodę Brunnera i Comana. Wysoki odsetek przebadanych osobników nie zawiera w ogóle treści pokarmowej co może oznaczać, że warany stosunkowo rzadko mają możliwość odżywiania się.

Rozmnażanie

W środowisku naturalnym sezon rozrodczy poprzedzony jest rytualnymi walkami samców o możliwość zapłodnienia samicy. Samym kopulacjom towarzyszą również agresywne zachowania ze strony pobudzonego samca, samica jest ganiana, drapana i gryziona. W kilka tygodni od kopulacji samica składa najczęściej od 6 do 11 jaj w wykopanych przez siebie głębokich norach i tylko raz w ciągu sezonu. Klucie następuje dopiero wiosną, w następnym roku.

Jak do tej pory przypadki rozmnożenia tego gatunku w warunkach terraryjnych znane są jedynie z Australii, gdzie warany trzymane były na zewnętrznych wybiegach. W 2006 r. w SWW (Sydney Wildlife World) po raz pierwszy w warunkach niewoli zaobserwowano dwukrotne złożenie jaj w ciągu jednego sezonu rozrodczego – pierwszy składał się z 11 jaj, drugi tylko z 7 sztuk, inkubacja w temperaturze 30-32°C trwała ok. 8 miesięcy. Wyklute warany mierzyły prawie 40 cm przy wadze 30-50 gramów i były znacznie bardziej jaskrawo ubarwione niż osobniki dorosłe.

Opracowanie i źródła informacji
Opracował Piotr Prokulewicz

Liczba wyświetleń: 5031