Varanus indicus – waran indyjski

Varanus indicus – waran indyjski

Myli się ten kto przypuszcza, że warany indyjskie zamieszkują Indie jak na to wskazywałaby ich nazwa – ojczyzną Varanus indicus są wyspy i wysepki rozrzucone po zachodnim Pacyfiku: Ogasawara-gunto (Bonin), która stanowi północną granicę ich występowania, Moluki, Wyspy Bismarcka, Salomona, Marshalla, Karoliny, Mariany, Nowa Gwinea i okoliczne wysepki oraz północna Australia – w pasie wybrzeża na Ziemi Arnhema i we wschodniej części Półwyspu York(Cogger 1992, Böhme 2003 r.). Część tych wysp to dawne, kolonialne Indie Wschodnie i właśnie stąd wziął się przymiotnik „indyjski” w nazwie tego gatunku.

To gatunek, który na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat przeszedł ogromną rewolucję w systematyce; kiedyś 1 gatunek, na dzień dzisiejszy wyodrębniono z niego już 13 osobnych gatunków i to prawdopodobnie jeszcze nie koniec zmian.

To przepiękny waran o długiej szyi i wąskiej głowie, zazwyczaj ciemno ubarwiony, na tym tle liczne kremowe lub jasnożółte cętki i plamy (często „nakrapiany”), z długim ogonem, około 1,5 raza dłuższym od tułowia i bocznie spłaszczonym, a język w kolorze purpury jest dopełnieniem jego wspaniałego wyglądu. Różnice morfologiczne (kolor, wzór czy osiągane rozmiary) mogą występować w różnych populacjach na oddalonych od siebie wyspach. Wciąż niejasny status części populacji (zamieszanie wokół gatunku jest potęgowane przez wprowadzanie na rynek terrarystyczny osobników zbliżonych morfologicznie, a błędnie oznaczanych przed wysyłką jako Varanus indicus, mogą w przyszłości okazać się całkowicie odrębnymi gatunkami) nie ułatwia ich dokładnego opisania. Osiągane rozmiary u dwóch pewnych populacji Varanus indicus sensu stricto to 124 cm długości całkowitej z wysp Archipelagu Bismarcka (Hediger 1934), z kolei populacja australijska dorasta maksymalnie do ok. 100 cm (Cogger 1981).

Stylem życia przypomina swego kuzyna – Varanus salvator, podobnie jak on jest doskonałym pływakiem (choć rzadko widywany z dala od brzegu) i biegaczem oraz bez problemu wspina się po drzewach; z równą łatwością rozkopuje ziemię w poszukiwaniu jaj innych gadów.

Zbliżona jest też i ich dieta, na którą składają się owady i inne bezkręgowce w tym również mięczaki i skorupiaki (radzi sobie z rozkruszeniem w swoich szczękach najtwardszych pancerzy), ryby, gady, ptaki, jaja, małe ssaki (Losos i Greene 1988).
Naturalnym środowiskiem są nadbrzeżne lasy w tym namorzyny, tereny podmokłe, brzegi rzek i in. zbiorników wodnych, ale jest gatunkiem dość „plastycznym” potrafiącym dostosować się do życia w różnych warunkach.

Na niektórych wyspach warany te stały się powszechne wśród rosnących tam plantacji palm kokosowych i olejowych, czy na otwartych terenach z rzadko porastającym lasem, równie często spotykane w sąsiedztwie człowieka (McCoy 1980).

W przeszłości jako źródło pożywienia były wprowadzane do wielu środowisk na pacyficznych wyspach (Matisoo-Smith i współ. 1999).

I toczy się spór wśród badaczy kto i w jakim stopniu miał wpływ na poszerzanie się obszaru zasięgu tych waranów, ale dowody lingwistyczne mogą wskazywać na znaczny udział Polinezyjczyków, a obecność tych waranów na części wysp trwa już od przynajmniej kilkuset lat.

Oczywiście również Europejczycy i Japończycy mieli swój udział w rozprzestrzenianiu się tego gatunku przywożąc je na wyspy w jednym tylko celu – aby choć trochę ograniczyć populacje szczurów (Uchida 1969).

Nawet współcześnie warany indyjskie są introdukowane w podobnym celu, a przykładem może być Australia.

Wielu przedstawicieli rdzennej ludności uważa tego warana za szkodnika polującego na przydomowe zwierzęta (hodowlane), dla innych to smaczne mięso, a ich wyjątkowo piękna skóra to wspaniały surowiec przy wyrobie tradycyjnych instrumentów (np. bębny „kundu” z N. Gwinei), jak też wykorzystywana w celach dekoracyjnych.

Waran indyjski jest jednym z kilku gatunków waranów, które posiadają gruczoły solne wokół nozdrzy usuwające nadmiar soli (dotyczy to zarówno chlorku potasu jak i sodu ) z organizmu (Dunson 1974), znacznie ułatwiające dłuższe przebywanie i polowania w słonych wodach.

Nazewnictwo

Nazwa angielska: Mangrove Monitor, Mangrove Goanna, Western Pacific monitor lizard
Nazwa niemiecka: Der Pazifikwaran

Synonimy

Tupinambis indicus DAUDIN 1802: 46
Varanus guttatus MERREM 1820: 58 (nom. subst. fide COGGER 1983)
Monitor kalabeck LESSON 1830: 52
Monitor douarrha LESSON 1830: 53
Monitor chlorostigma GRAY 1831: 26
Varanus chlorostigma — DUMÉRIL & BIBRON 1836: 489
Monitor doreanus MEYER 1874: 130
Monitor indicus — PETERS 1876
Monitor chlorostigma — GÜNTHER 1879: 84
Varanus indicus — BOULENGER 1883
Varanus indicus — BOULENGER 1885: 316
Varanus indicus — DE ROOIJ 1915: 148
Varanus indicus indicus — MERTENS 1926
Varanus indicus rouxi MERTENS 1926
Varanus tsukamotoi KISHIDA 1929 (fide BÖHME 2002)
Varanus leucostigma — HEDIGER 1934: 497 (in error for Monitor chlorostigma)
Varanus indicus — BÖHME 1994
Varanus indicus — COGGER 2000: 368
Varanus (Euprepiosaurus) indicus — ZIEGLER et al. 2007

źródło reptile-database.org

Systematyka

Gromada: Reptilia – gady
Podgromada: Lepidosauria – lepidozaury
Rząd: Squamata – łuskonośne
Podrząd: Sauria – jaszczurki
Rodzina: Varanidae – waranowate
Rodzaj: Varanus
Podrodzaj: Euprepiosaurus
Gatunek: Varanus indicus (DAUDIN, 1802)

 

Długość życia

W warunkach niewoli około 15 lat.

Aktywność

O dziennej aktywności, noc spędzają zazwyczaj na drzewach.

Terrarium

Minimalne rozmiary dla jednego osobnika to 220x100x120 cm (dł.x szer.x wys.) z na tyle dużym basenem, aby waran mógł się w nim całkowicie zanurzyć, a sztuczna roślinność oraz konary i korzenie zapewnią możliwość ukrycia się, wspinaczki i miejsce do wygrzewania się pod promiennikiem.

Podłoże to kilkunastocentymetrowa warstwa np.ziemi, torfu, kory bądź ich mieszanka (bardzo popularny w amerykańskich hodowlach jest substrat cyprysowy, zalecany w szczególności dla wszystkich gadów wymagających wysokiej wilgotności).

Zawsze należy pamiętać aby podłoże było wilgotne, ale nie można dopuścić do jego zabagnienia co w konsekwencji będzie sprzyjać szybkiemu rozwojowi pleśni i grzybów niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia naszych podopiecznych-bardzo ważne w tym przypadku jest wykonanie odpowiedniej wentylacji w terrarium.

Tak jak w przypadku wystroju u innych większych gatunków – każdy element musi być solidnie przytwierdzony do podłogi lub ścian.

Oświetlenie

Oświetlamy 12h dziennie. Stosujemy UVB 5-8%.

Temperatura

W dzień 26-33°C. W miejscu wygrzewania się do 40-45°C. Nocne spadki do ok. 21-22°C.

Wilgotność

Utrzymujemy na poziomie 70-90%.

Żywienie

Dieta jak najbardziej zróżnicowana, poczynając od bezkręgowców, a kończąc na gryzoniach, sporadycznie podroby i mięso. W przypadku tego gatunku znaczną część diety mogą stanowić ryby oraz ślimaki z rodzaju Achatina. Nie przekarmiamy dorosłych osobników. Zalecana jest suplementacja – w przypadku podawania całych kręgowców nie jest konieczna. Pamiętajmy, że owady i inne bezkręgowce stanowią znaczący procent w diecie u wielu waranów i nie dotyczy to tylko małych gatunków.

Dymorfizm płciowy

Jedyny widoczny tak naprawdę dymorfizm w tym gatunku to różnica w wielkości i masie, a doskonałym tego przykładem są dane z wyspy Guam – osobniki męskie potrafią nawet trzykrotnie przewyższyć masę dojrzałych samic (Pianka i King 2004). Średnia masa badanych dorosłych samców 1287 (±542) gramów, natomiast samic zaledwie 484 (±157) gramów (Wikramanayake & Dryden 1988).

Rozmnażanie

Dojrzałość płciową samce tego gatunku mogą osiągać po osiągnięciu długości tułowia (SVL) 320 mm, natomiast samice już przy 275 mm (Wikramanayake & Dryden 1988).
Wspólną cechą waranów są agresywne zachowania w trakcie zalotów – normą są zarówno gonitwy za samicą, drapanie czy gryzienie. W kilka tygodni od kopulacji (często wielokrotnych na przestrzeni kilku czy kilkunastu dni) samica składa jaja.

Zaskakująca dla wielu może być niewielka liczba składanych jaj przez samice Varanus indicus – jednorazowo składa 4-5 jaj, rzadko kiedy więcej (Groves, Luxmoore i współpracownicy 1988) i może je składać więcej niż raz w roku.

Inkubacja jaj w warunkach naturalnych trwa ok. 7-8 miesięcy; jedynym miejscem gdzie obserwowano miejsca lęgowe Varanus indicus jest wyspa Guam, tam samice składają jaja w stertach ptasich odchodów (guano). W warunkach niewoli – w inkubatorze, przy temperaturze 29-30°C powinna trwać 160-180 dni (Wesiak 1993).

Wyklute maluchy mogą mierzyć 25-27 cm. Opieka nad młodymi osobnikami nie powinna sprawiać problemów, na początku bardzo płochliwe, ale dość szybko przyzwyczajają się do obecności i ingerencji opiekuna np. w trakcie prac porządkowych w terrarium.
Niedługo też trwa „nauka” pobierania pokarmu z pęsety czy też z ręki. Przy odchowywaniu wszystkich młodych osobników bez względu na gatunek niezbędna jest regularna suplementacja (witaminowo-mineralna + dodatkowo sam wapń).

Podsumowanie

W naszym kraju warany indyjskie to rzadkość, ale niezaprzeczalna ich uroda może skłoni miłośników waranów do zainteresowania się i tym gatunkiem.

Problemem dla opiekuna na początku przygody z tym gatunkiem może być ich oryginalny i dość skuteczny sposób obrony – defekacja, znany również u innych gatunków oraz duża nerwowość i ewentualna agresja.

Jest to silna i bardzo szybka jaszczurka i wszelkie zabiegi w terrarium należy przeprowadzać z dużą ostrożnością (dotyczy to podrośniętych czy też dorosłych, nowo wprowadzonych osobników, w szczególności samców).

Najlepszym wyborem jest zawsze zakup zwierząt urodzonych w niewoli, przyzwyczajonych do życia w warunkach terraryjnych jak i do obecności człowieka.

Do grupy gatunkowej Varanus indicus należy:Varanus caerulivirens, Varanus cerambonensis, Varanus doreanus, Varanus finschi, Varanus indicus, Varanus jobiensis, Varanus juxtindicus, Varanus melinus, Varanus lirungensis, Varanus rainerguentheri, Varanus spinulosus, Varanus yuwonoi, Varanus zugorum (W.Böhme 2003 r.+ aktualizacja 2010 r.); oraz odkryty w 2009 r. i opisany rok później Varanus obor (obor znaczy pochodnia) – endemiczny gatunek występujący tylko na wyspie Sanana (melanistyczny z pomarańczowo-czerwonym pyskiem).

 

Opracowanie i źródła informacji

Sebastian Holewa „varanus” oraz Piotr Prokulewicz „kurimu” na podstawie doświadczeń w chowie „varanusa” oraz:
Varanoid Lizards of the World by E.Pianka, D.King i R.King.
The Little Book of Monitor Lizards by D.Bennett .
Varanus indicus and its Presence on the Mariana Islands by M.Cotta.
Checklist of the living monitor lizards of the world W.Böhme.
¹ http://reptile-database.reptarium.cz/species?genus=Varanus&species=indicus

Liczba wyświetleń: 7081