Varanus salvator – waran leśny

Varanus salvator – waran leśny

Gatunek sklasyfikował Laurenti w 1768 roku.

Varanus salvator to  kolejny przedstawiciel gadziej elity, majestatyczny waran leśny zwany też paskowanym, najbardziej rozpowszechniony gatunek azjatyckiego warana.

Obszar jego występowania to ogromne obszary Azji, od Indii i Sri-Lanki na zachodzie po Filipiny na wschodzie, południową granicą występowania jest Indonezja, a północną Chiny południowe, wraz z populacją tychże waranów na wyspach Morza Południowochińskiego i wokół Hongkongu. [Zobacz mapę występowania]

Jest gatunkiem związanym z terenami podmokłymi, bagnami namorzynowymi, wiecznie zielonymi lasami, ale też występuje w środowisku antropogenicznym i na znacznych wysokościach do 1100 metrów n.p.m.

To jeden z największych jaszczurów żyjących obecnie na świecie; rekord długości to aż 321 cm – tyle mierzył osobnik znaleziony na Sri-lance (z podgatunku Varanus salvator salvator).

Szybko biega, świetnie wspina się po drzewach i pływa, zanurzony pod wodą wytrzymuje do 30 minut.

Młode warany leśne mają wielu wrogów – duże ptaki (np. czaple i orły), inne warany czy dzikie koty, dlatego najbezpieczniej czują się na drzewach rosnących nad brzegami wód z których w razie zagrożenia skaczą wprost do wody.

Dorosłe rzadziej korzystają z możliwości wspinania się po drzewach , wolą kopać nory o długości do 9 – 10 m , w których temperatura wynosi ok. 26°C ( Bennett 1998 r.).
Jako doskonali pływacy potrafią przemieszczać się z lądu stałego na wyspy i z wyspy na wyspę zasiedlając je i poszerzając swój obszar zasięgu.

Warany leśne były jednymi z pierwszych (większych) kręgowców , które skolonizowały grupę okolicznych wysp wokół wulkanu Krakatau po jego słynnej erupcji w 1883 roku (Rawlinson i współpracownicy 1990 r.).

Różnorodność ich diety w naturze jest naprawdę imponująca – od owadów , którymi żywią się młode osobniki, przez mięczaki, skorupiaki, ryby, płazy, węże, żółwie, młode krokodyle, jaszczurki w tym inne warany, ptaki, jaja, małe i większe ssaki, padlina i ludzkie zwłoki oraz odpadki i ekskrementy wyrzucane przez tubylczą ludność (Vogel 1979 r., Cox i współpracownicy 1998 r.).

W porównaniu do innych jaszczurek warany te są odporne na trucizny wytwarzane przez ropuchy Rhinella marina(dawniej B.marinus) i zjedzenie ich nie wywołuje efektów zatrucia (Gaulke 1991 r.).

Okres godowy u V.salvator to czas gwałtownych zachowań z widowiskowymi walkami samców (w dwunożnej postawie tzw. „BP” – charakterystyczna tylko dla kilku gatunków waranów Schuett, Reiserer 2009 r.) rywalizujących o prawo do zapłodnienia samic .
Podobna agresja towarzyszy samym zalotom w wyniku których samice często odnoszą mniej lub bardziej poważne rany.

W naturze samica składa jaja najczęściej w wykopanej przez siebie jamie, termitierze czy też w spróchniałym drzewie. Ilość jaj jest zmienna i zależy od wieku i kondycji samicy, średnio to kilkanaście jaj; może składać je więcej niż raz w roku. Inkubacja w warunkach naturalnych może trwać nawet 9 – 10 miesięcy ( Kratzer 1973 r., Gaulke 1992 r.).

Choć warany te nie są jeszcze zagrożone wymarciem to zmniejsza się ich populacja (w niektórych regionach wręcz drastycznie) wskutek niszczenia ich naturalnych siedlisk oraz zapotrzebowania na mięso i skórę – dodatkowe źródło białka i dochodów ubogiej ludności.

Handel skórami tego gatunku szacuje się na ok . 1 mln. sztuk w skali roku.
Inne części ciała (narządy wewnętrzne) służą jako surowiec do produkcji popularnych leków i afrodyzjaków stosowanych w azjatyckiej medycynie tradycyjnej.

W związku z zamieszaniem i ciągłymi zmianami w systematyce tego gatunku,na chwilę obecną nie jesteśmy w stanie podać aktualnej liczby podgatunków, które różnią się od siebie wielkością, ubarwieniem i ( lub ) wzorem.
W przyszłości informacje te zostaną zaktualizowane i dopisane.

 

Nazewnictwo

Nazwa angielska: The Water monitor, Common Water Monitor
Nazwa niemiecka: Der Bindenwaran
Nazwa czeska: Varan skvrnitý

 

Podgatunki

• Varanus salvator salvator (LAURENTI 1768)
• Varanus salvator adamanensis DERANIYAGALA 1944
• Varanus salvator bivittatus (KUHL 1820)
• Varanus salvator macromaculatus DERANIYAGALA 1944
• Varanus salvator ziegleri KOCH & BÖHME 2010

Synonimy

Stellio salvator LAURENTI 1768: 58
Tupinambis elegans DAUDIN 1802 (in part)
Monitor nigricans CUVIER 1829: 27
Monitor exilis GRAY in GRIFFITH 1831
Monitor bivittatus var. celebensis SCHLEGEL 1844
Hydrosaurus salvator — GRAY 1845: 13
Monitor salvator — BLYTH 1846: 376
Varanus salvator — CANTOR 1847: 635
Hydrosaurus salvator — KELAART 1854: 137
Varanus salvator — BOULENGER 1885: 314
Varanus salvator — DE ROOIJ 1915: 146
Varanus scutigerulus BARBOUR 1932
Varanus salvator salvator — MERTENS 1937
Varanus salvator kabaragoya DERANIYAGALA 1947
Varanus salvator salvator — DE LISLE 1996: 134
Varanus salvator — MANTHEY & GROSSMANN 1997: 292
Varanus (Soterosaurus) salvator — ZIEGLER & BÖHME 1997
Varanus salvator — COX et al. 1998: 107
Varanus salvator celebensis — DE LISLE 2009
Varanus (Soterosaurus) salvator — KOCH et al. 2013

Varanus salvator andamanensis DERANIYAGALA 1944
Varanus salvator andamanensis – MERTENS 1963
Varanus salvator andamanensis — BÖHME 2002
Varanus salvator andamanensis — KOCH et al. 2007

Varanus salvator bivittatus (KUHL 1820)
Tupinambis bivittatus KUHL 1820
Monitor nigricans CUVIER 1829: 27 (fide MERTENS 1963)
Lacerta Bivittatus — CUVIER 1831: 110
Varanus bivittatus — DUMÉRIL & BIBRON 1836: 486
Monitor bivittatus var. javanica SCHLEGEL 1844
Varanus crocodilinus OWEN 1845
Varanus salvator bivittatus — MERTENS 1959: 17
Varanus salvator bivittatus — BÖHME 2002
Varanus (Soterosaurus) salvator bivittatus — KOCH et al. 2013

Varanus salvator macromaculatus DERANIYAGALA 1944
Varanus vittatus LESSON 1834: 307
Varanus salvator nicobariensis DERANIYAGALA 1947
Varanus salvator komaini NUTAPHAND 1987
Varanus salvator komaini — DWYER & PEREZ 2007
Varanus salvator macromaculatus — KOCH et al. 2007
Varanus salvator nicobariensis — MURTHY 2010
Varanus (Soterosaurus) salvator macromaculatus — KOCH et al. 2013

Varanus salvator ziegleri KOCH & BÖHME 2010
Varanus (Soterosaurus) salvator ziegleri — KOCH et al. 2013

Źródło reptile-database.org

Systematyka

Gromada: Reptilia – gady
Podgromada: Lepidosauria – lepidozaury
Rząd: Squamata – łuskonośne
Podrząd: Sauria – jaszczurki
Rodzina: Varanidae – waranowate
Rodzaj: Varanus
Podrodzaj: Soterosaurus
Gatunek: Varanus salvator

Długość życia

15 – 20 lat.

Aktywność

Jest to typowa dzienna jaszczurka, ale znane są przypadki i nocnej aktywności tych waranów (zgłaszane przez m.in. Hagena 1890 r., Wernera 1904 r. oraz Hendricksona 1958 r.), a zamieszczone w „Taxonomy and Biology of Philippine Water Monitors (Varanus salvator)” Maren Gaulke 1992 r.

Wygląd

To masywnie zbudowana jaszczurka, o potężnych, umięśnionych kończynach z dużymi pazurami, długiej szyi i nieproporcjonalnie wąskiej głowie, z ogonem stanowiącym ponad połowę długości całkowitej, bocznie spłaszczonym co świadczy o ścisłych związkach ze środowiskiem wodnym.

Ich ubarwienie bazowe to ciemny brąz wpadający w czerń, z licznymi bladożółtymi plamami i cętkami, układającymi się w poprzeczne rzędy, które z wiekiem zanikają (młode osobniki są bardziej jaskrawo ubarwione).

W naturze zazwyczaj nie przekraczają 2,5 metrów (samice są znacznie mniejsze).

Mimo dostępności na rynku i przystępnej ceny V.salvator nie nadaje się dla adeptów terrarystyki i to bez względu na wiek zainteresowanych ich chowem.

Opiekunem tych wspaniałych i nadzwyczaj inteligentnych jaszczurek powinna być osoba doświadczona w chowie/hodowli innych gadów i świadoma ewentualnych zagrożeń, wynikających nie tyle z charakteru, co z wielkości do jakich dorastają.

Wg hodowców gatunek ten dość łatwo adaptuje się do warunków życia w niewoli i przyzwyczaja się do obecności człowieka, oraz akceptuje bliski z nim kontakt.

Terrarium

Dla jednego dorosłego osobnika zaleca się zbiornik / pomieszczenie o minimalnej powierzchni 6 m.kw., z odpowiednio umocowanymi konarami i gałęziami do wspinaczki, skałki, solidna półka – przy wykonywaniu wystroju należy pamiętać o ciężarze jaki musi wytrzymać każdy element znajdujący się w zasięgu zwierząt oraz o niszczycielskich zapędach waranów.

Jako podłoże gruba warstwa torfu, włókna kokosowego, kory, ziemi lub ich mieszanka umożliwiająca waranom kopanie.

Na wyposażeniu powinien znaleźć się basenik lub miska z wodą (w zależności od wielkości podopiecznego), która skutecznie będzie podtrzymywać odpowiednio wysoką wilgotność, tak ważną dla utrzymania tych waranów w dobrej kondycji i zdrowiu.
Ponadto zbiornik ten będzie pełnił rolę swoistej waraniej toalety.

Przy zapewnieniu wyjątkowo dużej przestrzeni życiowej parę możemy trzymać razem, w przeciwnym wypadku nie będą siebie nawzajem tolerować i może dochodzić do częstych konfliktów między nimi .

Oświetlenie

12-14 godzin dziennie. UVB 5-8%.

Temperatura

W dzień utrzymujemy na poziomie 26-30°C, pod promiennikiem ok 40°C. Z nocnymi spadkami do 20-23°C.

Wilgotność

70-90%.

Żywienie

Staramy się przynajmniej choć w części odzwierciedlić ich dietę w naturze. Maluchy karmimy owadami i innymi bezkręgowcami, a wraz z szybkim wzrostem poszerzamy menu o jaja, gryzonie, ptaki, ryby.

Dymorfizm płciowy

Bardzo trudne – potwierdzenie płci wymaga badania diagnostycznego: endoskopii, usg, rtg lub sondowania.

Oczywiście w przypadku dorosłych osobników widoczny jest dymorfizm płciowy – samce są większe, masywniej zbudowane o szerszej głowie i szerszej podstawie ogona.

Rozmnażanie

W optymalnych warunkach już w wieku ok. 2 lat mogą osiągnąć dojrzałość płciową. Od 4 do 6 tygodni po kopulacji samica składa ok. 15-20 jaj. Jaja inkubujemy w substracie (perlit, wermikulit lub ich mieszanka) zmieszanym z wodą w stosunku 1:1, w temperaturze ok. 30°C. W takich warunkach inkubacja trwa ok. 6 miesięcy. Wyklute warany mierzą ok. 30-35 cm , a nierzadko nawet i 40 cm. Opieka nad maluchami nie powinna sprawiać problemów, możemy trzymać je razem w warunkach podobnych do tych co dorosłe osobniki. Istotnym w chowie młodziutkich osobników jest zapewnienie im wyższej wilgotności (przy dobrej wentylacji), dlatego należy dwukrotnie w ciągu dnia spryskiwać wodą ich terrarium.

Dieta jak najbardziej zróżnicowana, a wielkość podawanej karmówki dostosowana do rozmiarów maluchów.

Nie zapominamy o regularnej suplementacji!

Są wyjątkowo żarłocznymi małymi smokami, dlatego nie należy przesadzać z częstotliwością i ilością podawanego pokarmu. Efekty przekarmiania będą bardzo szybko widoczne – staną się mniej ruchliwe, a konsekwencją będzie otyłość; największy chyba problem żyjących w niewoli waranów. Dla zwiększenia ich aktywności możemy do zbiornika z wodą wpuszczać im małe, żywe rybki na które będą z wielką ochotą polować.

Z natury bardzo ciekawskie, zainteresowane zwłaszcza tym co dzieje się poza ich terrarium, skorzystają z każdej nadarzającej się okazji do ucieczki.
Waran leśny to jeden z kilku gatunków u którego udokumentowano przypadki kanibalizmu wśród rodzeństwa urodzonego w niewoli (Shine i współpracownicy 1996 r.).

Czytaj więcej  Raport z pierwszego rozmnożenia w Polsce waranów leśnych (Varanus salvator)

Uwagi

W wyniku nie do końca przemyślanych decyzji polskich urzędników nie mających pojęcia o behawiorze czy chowie gadów, gatunek ten został objęty obostrzeniami, które mogą uniemożliwić hodowlę tych wspaniałych „łagodnych olbrzymów” (w porównaniu np. do Varanus niloticus) w naszym kraju.

Tradycją staje się już korzystanie z wiedzy Piotra „Pituophis”, który w pewnych dziedzinach jest wręcz niezastąpiony.
Opracowanie i źródła informacji
Opis opracowali: Sebastian Holewa „varanus” oraz Piotr Prokulewicz „kurimu”, na podstawie doświadczeń „varanusa” oraz źródeł:
– Varanus salvator – India’s Largest Lizard by Ramesh Avadhani
– A Guide to The Monitor Lizards of The World by Daniel Bennett
Biological Journal of Linnean Society
– Taxonomy nad Biology of the Philippine Water Monitors by Maren Gaulke
WLCS Sri Lanka

 

Raporty rozmnożeniowe

1. Varanus salvator – waran leśny – raport rozmnożeniowy

Liczba wyświetleń: 16353