Xenochrophis piscator – zaskroniec indyjski

Xenochrophis piscator to średniej wielkości węże, mogące dorastać do ok. 120 cm długości, ale zazwyczaj nie przekraczają 100 cm. To gatunek wykazujący dość znaczną zmienność w ubarwieniu – od żółtawego, przez oliwkowe po szaro-oliwkowe (u części populacji widoczne czerwonawe zabarwienie boków). Rysunek wzoru części grzbietowej składa się zazwyczaj z kilku rzędów, ciemnych (czarnych)plam, często tworzących mniej lub bardziej widoczny wzór szachownicy. Oczy niezbyt duże, z okrągłą źrenicą; tęczówka żółta, oliwkowa lub jasnobrązowa. Od oka do pyska ciągną się dwa równoległe, skośne i ciemne pasy. Głowa mała, słabo wyodrębniona od reszty ciała. Strona brzuszna jasna – brudnobiała, żółto-biała lub jasnożółta. Łuski na grzbiecie o zaostrzonych krawędziach, natomiast łuski boczne są gładkie lub tylko lekko zaostrzone.

Nazewnictwo

Nazwa polska: Zaskroniec indyjski

Nazwa angielska: Asiatic Water Snakes, Checkered Keelback

Nazwa niemiecka: Gewöhnliche Fischnatter, Fischernatter

Synonimy

Hydrus Piscator SCHNEIDER 1799: 247

Natrix piscator — MERREM 1820: 122

Tropidonotus quincunciatus SCHLEGEL 1837: 307

Col. quincunciatus SCHLEGEL 1837 (fide DUMÉRIL et al. 1854)

Tropidonotus quincunciatus — DUMÉRIL, BIBRON & DUMÉRIL 1854: 592

Tropidonotus quincunciatus — GÜNTHER 1859: 224

Tropidonotus piscator — BOULENGER 1893: 230

Natrix piscator — STEJNEGER 1907: 288

Tropidonotus piscator — WALL 1908: 317

Nerodia (Tropidonotus) piscator — WALL 1921: 91

Xenochrophis piscator MALNATE & MINTON 1965

Amphiesma flavipunctatum HALLOWELL 1861: 503

Natrix piscator — SMITH 1943

Natrix piscator — TWEEDIE 1954

Xenochrophis piscator — COX et al. 1998: 43

Xenochrophis piscator — CHAN-ARD et al. 1999: 190

Xenochrophis piscator — MURTHY 2010

źródło reptile-database.org

W języku polskim zwany także rybaczkiem, wężem rybołowem, zaskrońcem rybożerem, zaskrońcem rybołowem. Ta ostatnia nazwa nie powinna być używana, gdyż mianem tym określa się Natrix tessellata.

Systematyka

Gromada: Reptilia – gady

Podgromada: Lepidosauria – lepidozaury

Rząd: Squamata – łuskonośne

Podrząd: Serpentes

Rodzina: Colubridae

Podrodzina: Natricinae

Rodzaj: Xenochrophis

Gatunek: Xenochrophis piscator

Występowanie

Obszarem występowania Xenochrophis piscator jest Azja Południowa i Południowo-Wschodnia – od Pakistanu po południową część Chin, spotykany także na Półwyspie Malajskim i Tajwanie – to jeden z najczęściej występujących węży w tym rejonie świata (Vogel & David, 2012).

Biotop

Zamieszkuje tereny w bezpośrednim sąsiedztwie wszelkich zbiorników i cieków wodnych oraz pola ryżowe – doskonale pływa i nurkuje. Choć preferuje tereny nizinne, to w niektórych rejonach swego zasięgu jest również obecny na obszarach znajdujących się nawet powyżej 2000 m n.p.m.(Negi, 2002).

Długość życia

W warunkach terraryjnych może dożywać kilkunastu lat (12-15 lat).

Cechy szczególne

Wystraszony rozpłaszcza i nadyma w niewielkim stopniu przednią część ciała oraz próbuje kąsać, a długie jego zęby zadają głębokie ranki, a wydzielina gruczołów Duvernoy’a powoduje silne pieczenie. Gdy ta taktyka nie skutkuje udaje martwego, wydzielając przy okazji cuchnącą ciecz z kloaki. Zjawisko to nazywamy tanatozą i jest dość rozpowszechnione w świecie zwierząt – taką reakcję obronną organizmu możemy zaobserwować m.in. u naszego, krajowego zaskrońca zwyczajnego Natrix natrix .

Ciekawostki

U tego jak i innych gatunków rodzaju Xenochrophis stwierdzono zjawisko przechowywania spermy znane jako „amphigonia retarda” – samica jest w stanie złożyć zapłodnione jajka nawet 1,5 roku po ostatnim kontakcie z samcem.

Aktywność

Niezwykle aktywny w dzień, ale wykazuje również nocną aktywność, często zapuszczając się na łowy.

Terrarium

W przypadku tego gatunku zbiornik musi być przestronny 100x60x50 cm (dł.x szer.x wys.) będzie już odpowiednim dla pary dorosłych osobników. Osobniki młode potrzebują mniejszego terrarium, ale należy brać pod uwagę szybkie tempo przyrostu długości ciała tych węży. Nieodzowny w chowie tych węży jest basen w zbiorniku – część wodna powinna zajmować co najmniej 1/3 powierzchni dna, a głębokość musi pozwolić na swobodne i pełne zanurzenie się węża. Jako podłoża używamy mieszaniny piasku, torfu i ziemi ogrodowej. Na dnie umieszczamy też kawałki kory, kępki mchu torfowca. Konary lub grubsze gałęzie będą przydatne gdy wąż będzie chciał zrzucić wylinkę lub nieco powspinać się.

Oświetlenie

W ciągu dnia 12-14 godzin. W miesiącach zimowych, przygotowując węże do zimowania stopniowo skracamy długość dnia do 8 godzin na dobę.

Temperatura

Optimum to zakres 24-30°C. Najlepiej ogrzewać terrarium od dołu np. kablem lub płytką grzewczą, ale odpowiednio zabezpieczonymi przed oparzeniem się węża.

Wilgotność

Wysoka, około 80% – duża powierzchnia basenu powinna w pełni podtrzymywać taki poziom, ale przy dużym parowaniu i wydajnej wentylacji terrarium należy przynajmniej raz dziennie zraszać terrarium letnią, odstaną wodą.

Żywienie

Xenochrophis piscator to wyjątkowo żarłoczne węże. W skład ich diety w środowisku naturalnym wchodzą zarówno owady, ryby (m.in. Barilius bendelisis, Puntius ticto, Schizothorax spp.), płazy, inne gady (mniejsze jaszczurki i czasem węże)oraz małe ssaki (Sharma, 1993).

Dymorfizm płciowy

Samiec jest mniejszy, ale ma wyraźnie dłuższy ogon, a jego nasada jest szersza niż u samic.

Zimowanie

W chłodniejszych obszarach swego zasięgu odbywa krótkie zimowanie, natomiast na obszarach o wyższych temperaturach obniża swą aktywność w trakcie najbardziej upalnych miesięcy. W hodowli terrarystycznej traktujemy je jako zwierzęta pochodzące z chłodniejszych obszarów i stosujemy 2 miesięczny okres zimowego spoczynku, rozdzielając parę. Po tym czasie węże wybudzamy i łączymy, wtedy też powinno dojść do kopulacji.

Rozmnażanie

Osobniki tego gatunku dojrzewają płciowo już pod koniec pierwszego roku życia i w naturalnym środowisku rozmnażają się prawie przez cały rok. Xenochrophis piscator to gatunek znany ze swej wysokiej płodności – samica po około miesiącu od kopulacji składa pośród gnijących traw lub nawozu zazwyczaj nie więcej niż 30 jaj (chociaż rekord jednorazowego zniosu wyniósł aż 88 sztuk), z których po około 62-89 dniach przy temperaturze 25-30°C wylęgają się młode. W warunkach terraryjnych złożone jaja przenosimy do inkubatora wypełnionego piaskiem lub torfem i inkubujemy w temperaturze 28-29°C, przy wilgotności na poziomie ok 90%. Inkubacja w takich warunkach trwa ok. 70 dni.

Wyklute węże mogą mierzyć 17-21 cm długości. Przenosimy je do mniejszych terrariów lub pojemników, z warunkami zbliżonymi do tych w jakich utrzymujemy dorosłe osobniki. Po pierwszej wylince (ma to miejsce w ciągu pierwszego tygodnia ich życia)rozpoczynają pobierać pokarm – możemy karmić je małymi rybkami lub żabkami (nigdy nie podajemy chronionych przedstawicieli krajowej batrachofauny!).

Uwagi

Do niedawna był zaliczany do rodzaju Natrix jednak teraz wraz z ośmioma innymi gatunkami zaliczony został do rodzaju Xenochrophis blisko spokrewnionego z Natrix i Nerodia. W podobnych warunkach trzymamy innych przedstawicieli tego rodzaju np. Xenochrophis vittatus.

Opracowanie i źródła informacji
Opracował Wiciu na podstawie literatury:
I.Kocourek: Nejedovati hadi v prirodie a v terarich.
V. Cerha, M. Kocian: Użowvky.
Mamaied, Kudriacew: Reptili w terariumie.

Liczba wyświetleń: 4839