Zootoca (Lacerta) vivipara – jaszczurka żyworodna

Zootoca (Lacerta) vivipara – jaszczurka żyworodna

Jaszczurka żyworodna (Lacerta (Zootoca) vivipara Jacquin, 1787) znana jest również pod nazwą jaszczurka żyworódka. Jest to jedyny jajożyworodny gatunek z rodziny jaszczurek właściwych. Występuje niemalże w całej Europie i w Azji od Półwyspu Pirenejskiego po Sachalin. W regionach południowych preferuje okolice górskie a na obszarach o łagodniejszym klimacie można spotkać ja wszędzie tam, gdzie istnieją miejsca dogodne do wygrzewania się na słońcu i do ukrycia się. Lubi przebywać na skraju lasów, na nieużytkach, także w bezpośrednim sąsiedztwie siedzib ludzkich. Nasypy, rumowiska, stare mury, żywopłoty, odkryte głazy i konary to ulubione miejsca przesiadywania tych jaszczurek. Preferuje obszary wilgotne, dobrze pływa i nurkuje. Jest jedynym gadem sięgającym tak daleko na północ. W całej Polsce pospolita, szczególnie liczna w górach. Objęta została ochroną gatunkową.

Wygląd

Mogą osiągać długość do 18 cm, ale jest to raczej rzadkie i z reguły nie przekraczają 16 cm, z czego ok. 50-60% przypada na dość gruby ogon. Jaszczurka ta ma stosunkowo małą głowę i zaostrzony pysk oraz krótkie i słabe nogi. Jej ubarwienie i rysunek są bardzo zmienne, zwykle w różnych odcieniach brązu, brunatne, oliwkowe lub szare. Jasne i ciemne plamki tworzą wstęgi przebiegające wzdłuż grzbietu i dalej po obu stronach ogona. Samce mają często bardziej ciemny grzbiet oraz żółty albo pomarańczowy brzuch z małymi ciemnymi cętkami. Ponadto u samców jest dobrze widoczne zgrubienie u nasady ogona. Samice są z reguły bledsze i nie posiadają plamek na brzuchu.

Odróżnianie gatunków jaszczurek polski

Zachowanie

Jaszczurka żyworodna to zwierze bardzo aktywne i pełne wdzięku. Rzadko porusza się bez pośpiechu, z reguły posuwa się do przodu serią krótkich i gwałtownych skoków. Kiedy jest ciepło i jaszczurka nie jest ospała z powodu niskiej temperatury złapanie jej jest niemal niemożliwe. Często bardzo trudno ją dostrzec z powodu maskującego ubarwienia. Podczas wygrzewania się rozpłaszcza ciało i rozkłada szeroko kończyny by maksymalnie zwiększyć nagrzewaną powierzchnię. Poszczególne osobniki często miewają ulubione miejsca wygrzewania się, które odwiedzają codziennie. Zaatakowana odwraca uwagę napastnika odrzucając szybko ogon, który przez jakiś czas intensywnie się wije, podczas gdy jaszczurka ucieka. Nie powoduje to uszczerbku na zdrowiu, chociaż odrastający ogon nigdy nie osiągnie pierwotnej wielkości. Jesienią młode i dorosłe, dość często w dużych grupach, zaszywają się w swoich kryjówkach, zapadają w hibernację i w takim stanie doczekują wiosny.

Rozmnażanie

Po przebudzeniu z zimowej hibernacji początkowo są powolne i ospałe. Spędzają dużo czasu wygrzewając się na słońcu. W Polsce gody odbywają się w maju i czerwcu. Każda para osobników ma własne małe terytorium, którego broni samiec. Nie obserwuje się zalotów. Samiec chwyta samicę szczęką zwykle za głowę. Czas kopulacji trwa od pięciu do trzydziestu minut. Samica może kilkakrotnie dopuszczać do siebie tego samego partnera. Samice utrzymują jaja wewnątrz ciała i wygrzewając się kontrolują proces inkubacji. Okres ciąży trwa około trzy miesiące. Po tym czasie samica rodzi młode. Przychodzą one na świat otoczone miękką błoną, którą natychmiast rozrywają specjalnym zębem znajdującym się na czubku pyska. W miocie znajduje się przeciętnie 5-8 młodych i nie rodzą się one wszystkie na raz. Między pierwszym i ostatnim odstęp może sięgać nawet kilka dni. Młode mają długość 34-42 mm i są niemal całkowicie czarne lub miedziane. Tuż po urodzeniu są całkowicie niezależne od matki a dojrzałość płciową osiągają po trzech latach.

Żywienie

Menu jaszczurki żyworodnej składa się głównie z pająków oraz owadów i ich larw. Jaszczurki te zjadają również wszelkie odmiany much i koników polnych, ale zupełnie nie gustują w chrząszczach. Duża zdobycz po złapaniu jest ogłuszana poprzez energiczne potrząsanie, a następnie połykana.

Asia

Liczba wyświetleń: 8047